دکتر ابوالفضل گایینی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، با اشاره به این که به هیچ وجه نمی توان معضلات فرهنگی موجود در جامعه و دغدغه های جدی علما و مراجع عظام تقلید و در راس آن ها مقام معظم رهبری در خصوص فرهنگ را نادیده گرفت، ابراز داشت: از آن جا که فرهنگ مقوله ای زیربنایی و کلیدی در اجتماع به شمار می رود، لذا تاثیرش به مراتب بیشتر و عمیق تر از مباحث دیگر است و باید به نگاهی عالمانه و دقیق به بررسی ابعاد و زوایای مسایل فرهنگی در جامعه پرداخت.
دو آفت خطرناک برای ساحت فرهنگ
وی نگاه سیاست زده و نیز رویکرد سطحی و صرفاً همایشی و شعاری در این باره را از جمله آفات خطرناک برشمرد و افزود:گرچه فرهنگ در جامعه چندان یک جریان عینی و محسوس نیست که قابل رؤیت باشد اما حضور و تاثیرش آنچنان قوی است که ساختارهای جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد و به همین خاطر نوع مواجهه با موضوعات فرهنگی باید بر اساس منطق وعقلانیت و با قوت و دقت باشد.
این محقق و پژوهشگر علوم انسانی همچنین با اشاره به نگاه مبنایی مقام معظم رهبری به مقوله فرهنگ در ساختار حاکمیت اسلامی گفت: اساساً در یک جامعه اسلامی، فرهنگ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به طوری که سال گذشته رهبر فرزانه انقلاب صراحتاً بر این مساله تاکید کردند که با وجود گرفتاری کشور در مسایل اقتصادی و فشارهای تحریم، اما فرهنگ از اقتصاد نیز مهم تر است.
وی اضافه کرد: حاکم و مسئول در جامعه اسلامی، نمی تواند و نباید نسبت به چنین مقوله بنیادینی که با زندگی روزمره مردم سر و کار مستقیم و غیرمستقیم دارد، بی تفاوت یا کم تفاوت باشد.
توان مردم را به عرصه فرهنگ بیاوریم
گایینی همچنین به نکته مهمی اشاره کرد و اظهار داشت:واقعیتی که وجود دارد این است که امروز عموم مردم کشور ما به لحاظ معیشتی در فشار و تنگنا هستند و وقتی که چنین باشد طبعاً فرهنگ نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و لذا اگر ما بتوانیم رفاه و معیشت کفایتمند را برای توده های ملت به وجود بیاوریم، مردم فارغ البال می توانند در فضای گفتمان عقلانی به رشد و پویایی و توسعه فرهنگ ایرانی و اسلامی در حد و توان خود کمک کنند و در چنین شرایطی کمتر شاهد آفات و آسیب های موجود در عرصه فرهنگ خواهیم بود.
وی در عین حال افزود: خوشبختانه امروز فرهنگ ، کم و بیش دغدغه مسئولان و کارگزاران نظام اسلامی است که همین امر، امیدوار کننده است؛ اما نیک می دانیم که صرف شعار و گذاشتن همایش و سمینار برای حل مشکلات فرهنگی کفایت نمی کند و نیازمند عزمی راسخ در حوزه اجرا هستیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: دغدغه جدی مقام معظم رهبری و علما و مراجع عظام تقلید این است که با توجه به اینکه فرهنگ ما فرهنگ اسلامی است مسئولان و مدیران جامعه باید بن مایه های اصلی فرهنگ اسلامی را شناسایی و تقویت کنند و ساختارهای جامعه نیز از این موضوع بهره مند شوند.
وی افزود: یکی از الزامات و بایسته های جامعه اسلامی علاوه بر مساله نیازشناسی، تکیه بر عقلانیت است که در فرهنگ دینی ما نیز به شدت مورد تاکید قرار گرفته است.
ترویج عقلانیت؛ لازمه رشد و توسعه فرهنگی
گایینی ادامه داد: برخلاف برخی فرهنگ های غربی که صرفاً یک مقوله نهادی به شمار می روند، فرهنگ اسلامی مبتنی بر عقلانیت است و از این رو ما هر چه قدر بتوانیم این عقلانیت را تقویت کنیم در زمینه بسط و توسعه فرهنگ گام برداشته و مردم را بیش از پیش با الزامات توسعه فرهنگی آشنا و درگیر ساخته ایم. از این حیث به اعتقاد بنده، مسئولان کشور از جمله متولیان دست اندرکار ساحت فرهنگ باید با توسل به شیوه های گوناگون همچون سخنرانی ، فعالیت های رسانه ای و امور تبلیغی دیگر به ترویج عقلانیت در جامعه اهتمام ورزیده و همه سعی و تلاش خود را مصروف دارند تا این مساله به یک گفتمان مستمر و پایدار تبدیل شود.
وی خاطرنشان کرد: بی تردید چنانچه این گفتمان ساری و جاری شود ساختارهای جامعه نیز از برکات و دستاوردهای آن منتفع و بهره مند خواهند شد، بنابراین لازم است که مسئولان احساس کنند که فرهنگ به عنوان یک میراث به دست ما رسیده و در فرهنگ شیعی ما باید حافظ چنین میراث گرانسنگی باشیم.
این محقق و پژوهشگر همچنین ابراز داشت: به لطف الهی فرهنگ ایرانی و اسلامی ما درون مایه های بسیار قوی ای دارد و این ها ریشه در عقلانیت ومنطق دارد؛ از این رو هر مقدار این عقلانیت و منطق را از طریق نهادها که عهده دار این امر هستند گسترش و توسعه بدهیم به همان میزان می توانیم به بحث فرهنگ و توسعه هدفمند فرهنگی کمک کنیم.
راه مقابله با ولنگاری فرهنگی چیست؟!
وی افزود: اگر امروز صحبت از این می شود که کشور ما در مواجهه جدی با تهاجم فرهنگی است و مقام معظم رهبری به درستی و صراحت از شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی و بعدتر ولنگاری فرهنگی نام می برند، راه مقابله اش همین است که ما گفتمان عقلانی را در جامعه رشد و ارتقا ببخشیم و در مواجهه و مقابله با فرهنگ های دیگر ، به ویژه از نوع مهاجم، ضمن حفظ نگاه انتقادی مان به توسعه عقلانیت و امید کمک کرده و مراقب باشیم که به جهت وجود مشکلات و آسیب ها، فضای نااُمیدی و منفی نگری در جامعه حاکم نشود.
وی گفت: از سوی دیگر ما باید از توان فکری و ایده های نخبگان در راستای شکوفایی و تحولات فرهنگی استفاده لازم را ببریم و همچنین همان طور که رهبر معظم انقلاب نیز فرمودند مردم و توان و ظرفیت بسیار بالای آن ها را در این امور مشارکت دهیم تا ان شاالله نتایج مورد نظر را در بازه های زمانی کوتاه مدت و میان مدت به نظاره بنشینیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه همچنین بر لزوم تقویت فرهنگ جهادی در حل مشکلات کشور تاکید کرد و افزود: ما چه در عرصه سیاست گذاری و چه در عرصه عمل و اجرا نیازمند همدلی و همزبانی هستیم و می بایست ضمن بهره گیری از تدبیر و اندیشه، با فرهنگ جهادی به کار جهادی بپردازیم و در برابر مشکلات و سختی ها به هیچ وجه امید خود را از دست ندهیم.
فرهنگ جهادی را در جامعه تقویت کنیم
گایینی همچنین تصریح کرد: ما در دهه اول انقلاب و در آن سال های بسیار سخت و دشوار با داشتن نیروهای مخلص و جان بر کف و با تکیه بر ایمان، عقلانیت و خرد فردی و گروهی توانستیم به خوبی از بحران ها عبور کرده و کشتی انقلاب را به ساحل امن امروزین آن برسانیم و بی شک برای ادامه مسیر نیز نیازمند این روحیه جهادی و ایمانی به خصوص در میان مسئولان هستیم تا بتوانیم در برابر تهدیدات به خوبی پاسخگو بوده و از ارزش ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی به درستی دفاع کنیم.
تلفیق ایمان و تدبیر و عقلانیت
وی در خاتمه بیان داشت: پیوند رویکرد ایمانی و ارزشی با مدیریت عقلانی و تدبیر و اُمید می تواند همچون گذشته ما را در برابر بحران های اقتصادی و فرهنگی با موفقیت و سربلندی روبرو سازد البته به شرط آن که همان طور که اشاره شد، در بین مردم و مسئولان همچنین نخبگان اعم از عزیزان روحانی و حوزوی و نیز دانشگاهیان فرهیخته شاهد همدلی و همفکری در سطح کلان ملی باشیم.
گفتگو از : سید محمد مهدی موسوی
